Nta ciza nko gukunda igihugu cawe
Umuhana wo ku Ndondo
Inka zo mu Mibunda
Umuhana wo mu Bijombo
Mu Minemb
NIBANDE BAKUYEHO UBUYOBOZI BWA MOBUTU NIRUHARE KI ABANYAMUURENGE BARUGIZEMO
Ese abasirikare b'Abanyamurenge bagize uruhare rungana gute muguhirika ubutegetsi bg'igitugu bga Mobutu?
Yanditswe ku minsi 05 / 01 /2012 - 6:48:5
Uyu niwe wahoze ari Perezida wa Zaire Mobutu
Ifoto: www.google.com
Nubgo ubgoko bg'Abanyamurenge bgari bugeze iwandabaga
buraririjwe kwicwa mu mwaka wa 1996, ariko no mu gihugu cose muri
rusange abaturage ba zaire bari bamaze kurambirwa n'ubutegetsi
bg'igitugu bga Perezida Mobutu. Kuva Congo yikukira mu mwaka wa 1960
kugeza mu wa 1996, igihugu carangwaga n'ubusahuzi bg'imitungo y'igihugu
n'ibindi bikorwa bibi byinshi.
Ibikorwa byinshi by'ingoma y'igitugu ntibyashimishaga abaturage bose, ariko umuntu yavuga
yuko yari sosiyete itari igifite icizere c'akazoza. Zaire ya Mobutu
umuntu yayigereranya na Congo ya Joseph Kabila, aho intambara z'urudaca
zanze kurangira.
Muri
ico gihe kibi nibgo havutse ishaka ryiswe A.F.D.L.(Alliance of
Democratic Forces of the Liberation of Zaire ); iri shaka rikaba
ryaravuzwe cane ku maradiyo mpuzamahanga. Tubibutse yuko iri shaka kandi
baryitaga "rebellion Banyamulenge"; mu yandi magambo, ni umutwe
y'Abanyamurenge urwanya ubutegetsi. Umuntu arashobora kuvuga yuko
uwaryise "rebellion Banyamulenge" yahemukiye ubgoko bg'Abanyamurenge
yuko ibikorwa byose bibi byakozwe n'inyeshamba za AFDL byitiririrwaga
Abanyamurenge kandi ubu bgari uburyo gusa bgo kubaharabika yuko AFDL
itari igizwe n'abantu bakomoka mu bgoko bg'Abanyamurenge gusa.
Muri
ico gihe kandi abaturage ba Zaire bari biteguye impinduka kandi bari
bagize igihe bayisaba. Mobutu yifashishije intambara z'amoko kugira ngo
ayobye abaturage. Inzangano hagati y'amoko ziratangiye, maze
Abanyamurenge batangira kwitwa abanyamahanga ndetse batangira no
kwirukanwa baja mu Rwanda. Ibibazo bya politike byaragaragaraga mu
butegetsi bge (Mobutu). Muri ico gihe gikomeye, ntibyoroheye
Abanyamurenge. Imigambi mibisha yo kubamaraho itangira gushirwa mu
bikorwa, nubgo yaje kuburizwamo.
Muri
ico gihe uwari wungirije gouverneur wa Kivu y'epfo, Luwabanji, yatanze
igihe ntarengwa, nukuvuga iminsi irindwi, iciswe "ultimatum des sept
jours", ategeka yuko Abanyamurenge bagomba kwirukanwa mu gihugu
bakoherezwa mu Rwanda. Birashoboka yuko Abanyamurenge bari mu moko make
ya mbere yirukanywe mu gihugu cabo kw'isi yose muri ico gihe. Iyo urebye
filime yitwa "Africa amorcau", Deogras Bugera aremeza neza yuko
Abatutsi muri Congo bari ku manga y'urupfu. Mu bihe bibi nk'ibi,
Abanyamurenge tutarabasha kumenya umubare neza barishwe mu mihana
n'imiji itandukanye ya Zaire, amazu arenga 2,000 yaratwitswe, inka
zirenga ibihumbi 17 zarasahuwe. Nubgo ibikorwa byinshi by'ishaka rya
AFDL byatanze isura mbi k'Umunyamurenge, muby'ukuri iyo itavuka muri
kiriya gihe, nta Munyamurenge wari kurokoka.
Mu
bihe bikomeye nk'ibi, AFDL ntakundi yari kubigenza ukuye gutangiza
intambara ku mugaragaro. Batangiye kwandika abaja mu gisirikare. Abasore
b'Abanyamurenge babaga aba mbere mu kwitabira yuko nibo bari bageze
aharindimuka; bari birukanywe mu gihugu cabo kandi n'umutekano
w'abasigaye mu gihugu wari muke. Ntitwibagiwe yuko mu basore
b'Abanyamurenge bitabiriye iyi ntambara, bamwe bari abasirikare ba
F.P.R./Inkotanyi (Front Patriotique Rwandais/Inkotanyi) n'abandi bari mu
gisirikare ca Zaire F.A.Z.(Force Armee Zairoise).
Icihutirwaga
kwar'ugutabara ababyeyi babo kandi muby'ukuri iyo bitaza gukorwa nkuko
byakozwe, nta Munyamurenge uba ukirangwa i Murenge. Ntawareka gushimira
abasore b'Abanyamurenge ubutwari bagaragaje mu gufata iya mbere gutabara
ababyeyi babo no kudahwema gukomeza umuco wo gukunda igihugu kugeza uyu
munsi.
Uruhare
rw'abasore b'Abanyamurenge mu guhirika ubutegetsi bg'igitugu no
kubohoza igihugu ntawabyirengagiza. Abasore b'Abanyamurenge ico gihe
batanze icizere c'amahoro mu gihugu hose, cane cane mu mwaka wa 1997
ubgo Kinshasa yafatwaga.
Iby'ishaka
rya AFDL ntabgo tubitindaho yuko mu mezi make bari bageze i Kinshasa.
Nkuko tubikesha umwe mubahoze ari abanyapolitike b'iri shaka utarashatse
ko tugaragaza amazina ye, AFDL yari ifite intego nyinshi zitandukanye,
ariko icihutirwaga kwari ukwirukana ubutegetsi bg'igitugu, kubohoza
igihugu, no kurinda umutekano w'abaturage ba Zaire yose.
Reka
twanzure tugira tuti: bibgirwa benshi bikumva banyirabyo. Ese ko
abaturage b'Abanyamurenge bakomeje kwicwa mu bice bitandukanye
by'igihugu bazira ko ari Abanyamurenge, hakorwa iki kugira ngo ibi
bikorwa by'urugomo bikorerwa ubgoko bumwe mu moko arenga 450 agize Congo
bihagarikwe burundu?
Ubgoko
bg'Abanyamurenge bgahuye n'ibibazo bikomeye by'intambara zitandukanye.
Intambara ya mbere Abanyamurenge barwanye n'intare barazitsinda,
barwanye intambara z'abatwa nazo barazitsinda, barwana intambara ya
Murere nayo barayitsinda, barwana n'ubutegetsi bg'igitugu bga Mobutu
barabuhirika, none ubu niki cabuze kugira ngo bahagarike ubgicanyi
bukomeje kubibasira? Nanone umuntu yakwibaza niba Abanyamurenge bazahora
mu ntambara ibihe byose, dore ko iyo bihuje na Leta aribgo bahababarira
cane bicwa urupfu rw'agashinyaguro. Ikibazo co kwegerezwa Abanyamurenge
ubutegetsi nk'abandi baturage bose ba Congo cabaye ingorabahizi.
Ubu
hamaze gutangwa ama komine 24 muri Kivu y'epfo, ariko abaturage
b'Abanyamurenge baracafata urugenzi rw'iminsi irenga ine n'amaguru
kugira ngo bagere aho Leta ikorera. Umurwayi urembye aja kugezwayo
yavuyemo umwuka. Ibi bizageza ryari? Igisubizo c'Abanyamurenge kiri mu
Banyamurenge ubgabo.
No comments:
Post a Comment