Sunday 22 July 2012

Amwe mu mateka y'abarwanyi b'Abagiriye mu burasirazuba bga Congo (i Murenge). 

bishizwe kururu rubuga na manzi bonny

CALIFORNIA, AMERIKA - Igihe Pierre Mulele yigometse k’ubutegetsi bga Perezida Joseph Mobutu mu mwaka wa 1964, yahise ashaka abasore bamubera abarwanyi. Aba bari bazwi kw’izina rya ba Mulele. Mu yandi magambo, umuntu yabita abantu ba Pierre Mulele. Intambara yabo yari iyo kurwanya abayoboke ba PNP (Parti National du Progres). PNP ryari ishaka ryari ku butegetsi mu cahoze ari Zaire. Si ibzo gusa, ahubgo aba barwanyi baje barwanya n’abatunzi ndetse n’abantu bize. Abanyamurenge bisanze mu bantu bahigwaga kubera ubutunzi bg’inka zabo; nabo babitaga aba PNP bitewe n’ishari bari babafitiye kubera ibintu bari batunze. Intambara imaze kuba nyinshi ruguru i Murenge, bzabaye ngombga yuko abaturage b’Abanyamurenge bahungira mu mushasha yuko nta basirikare bari bafite bo kubarwanirira. 





ABANYAMURENGE BINJIRA IKIGIRIYE





Mbere y’uko abagiriye nyamwinshi binjira mu kigiriye, umusirikare w’umuzungu witwaga Skalamu (uku niko abasaza bamwitaga) n’abasirikare bo muri Katanga bageze mu Gipupu babgira Abanyamurenge kuzana abasore babo bakabigisha igisirikare. Uyu muzungu ndetse n’aba basirikare baje batabaye Abanyamurenge ubgo bari batangiye kwirukanywa mu mihana yabo (guhera mu Rurambo ukageza mu Mibunda, mu Minembwe, ndetse no mu Bibogobogo). Mu basore bake binjiye igisirikare ico gihe, bari barimo Rubondo w’Abadinzi ndetse na Bitwenge w’Abasinzira. Nyuma yo kwiga igisirikare mu Gipupu, bagiye kurwanya abajenesi (abarwanyi ba Mulele) i Rurenge. Nyuma yaho, uyu Skalamu n’abasirikare be baje kujana na Bitwenge kurwana i Bukavu. Bikaba bikekwa yuko Bitwenge ariho yaguye, yuko ntiyongeye kugaruka ukundi. Nyuma aba basore baje kuva mu gisirikare. Baje gusanga ababo mu kigiriye nyamwinshi gitangiye. 





Mu mwaka wa 1966, nibgo Abanyamurenge ba mbere benshi binjiraga mu kigiriye mu karere ko ku Ndondo, ariyo Uvira, kugira ngo bafashe Leta ya Zaire yari imerewe nabi n’abarwanyi ba Mulele ndetse no kugira ngo birwaneho ubgabo yuko bari bageze aharindimuka. 





Abagiriye bo mu karere ko ku Ndondo





Umusaza Muhindanyi niwe wagiye gusaba uburenganzira i Buvira kwa Lieutenant colonel Kaniki, bg’uko Abanyamurenge bokwitanga bakaba abagiriye. Lieutenant colonel Kaniki yaramwemereye. Mw’ikubitiro Abanyamurenge bakimara kwemererwa gukora ikigiriye, hinjiye abasore 60. Aba bagiriye bari bayobowe na Norbert Gakingiye, nawe wari wungirijwe na Caziga Kibibi. Umwanditsi yari Gahungu Irenzamunsi. Aba bagiriye bose bari bibumbiye muri kompanyi (company/compagnie) imwe. Mu busanzwe kompanyi iba igizwe n’abasirikare bari hagati ya 80 na 225 [Wikipedia]. Iyi kompanyi yari ifite abayoboraga ama paratuni (platoon/peloton) batatu. Ubusanzwe i paratuni imwe iba igizwe n’abasirikare bari hagati ya 26 na 50 [Wikipedia]. Aya ma paratuni yari ayobowe n’abantu batatu, aribo: Cunguti, Haizuru Mudagiri, hamwe na Rukeba





Abagiriye bo mu karere ka Bibogobogo





Umusaza Muganwa niwe wagiye gusaba abagiriye i Baraka. Agezeyo baramwemerera. Muganwa amaze kwemererwa abagiriye, yabonye yuko abantu babaye benshi mu gace yari ayoboye. Abantu baricara bemezanya kuzamuka bagasubira mu Minembwe, yuko imirima bari barasize igihe bahungaga yari yeze, ibigori bzari bzinshi bzarumiye mu mirima. Uku gusubira ruguru kumaze kwemezwa, Muganwa yafashe abagiriye bamwe bazamukana n’abaturage kugira ngo bazabarinde. Umukomanda wagiye ubayoboye yari Munyakazi. Munyakazi yari yungirijwe na Masunzu (ise wa Jenerali Patrick Masunzu) ndetse na Shimaheri





Abagiriye bo mu karere ka Minembwe





Nyuma yabgo, umusaza Karojo yarahungutse asubira mu gihugu ce (mu  Minembwe). Agezeyo, nawe aja gusaba abagiriye i Fizi. Ibi bzatewe nuko abagiriye baje bashoreye abaturage bava mu Bibogobogo bari bake ugereranyije n’abanzi barwanaga (bari ico bita ‘section’, nukuvuga abagiriye bagera kuri 12 gusa). Iyi niyo mpamvu yatumye umusaza Karojo ahamagara abantu abasaba yuko abana babo bakwiriye kwinjira ikigiriye kugira ngo bazarinde abaturage b’Abanyamurenge muri rusange. Mu guhitamo abasore binjira ikigiriye, buri muhana wagendaga utora abinjira. Umusaza Karojo aba ariwe uhagarariye akarere ko mu Minembwe. 





Abagiriye bo mu karere ka Kamombo





Umusaza Ntayoberwa niwe wagiye gusaba abagiriye i Fizi. Komanda wabo yari Amosi Rusingizwa. Aba bagiriye barebaga igice co hagati y’inzerera, akarere ka Kamombo.  Nukuvuga guhera mu Bijombo ukagera aho Mibunda itangirira. 





Abagiriye bo mu karere ka Mibunda





Umusaza Maguru niwe wagiye gusaba abagiriye mu Gipupu. Nyuma yo gukorera iwabo iminsi itari myinshi cane, abagiriye bo muri aka karere bahise babajana i Mwenga kuba abasirikare ba Leta ya Zaire; nyuma baza kubagarura mu Gipupu gukorerayo. Mu bayobozi bari bayoboye aba bagiriye, barimo Biganiro. Bukeye bgaho, abanyamibunda bambuwe amahuzu ya gisirikare n’uwitwaga Majoro Tararingi. Bzemezwa yuko ibi Majoro Tararingi yabikoze mu rwego rwo kwanga ko Abanyamurenge bakorera igisirikare ca Lata ya Zaire. Bamwe muri aba basirikare bakuwe mu gisirikare, bahisemo gusanga ababo bari i Fizi ndetse n’ahandi kugira ngo bakomeze bakore iki gikorwa c’ubutwari no kwirwanaho. Abandi baricaye baremera bakivamo. 





Amateka y’abagiriye yose ko turayahuriza hamwe kugira ngo azashirwe aho yagenewe kuri runo rubuga. 











Iyi nkuru yateguwe hifashishijwe ibiganiro Imurenge.com yagiranye n'abasaza bahoze ari Abagiriye, umusaza Pasiteri Kanyaruhuru hamwe n'umusaza Nkingirizi.